23-28 Eylül 2025 tarihleri arasında ülke genelinde kutlanan Ahilik Kültürü Haftası, Anadolu’nun kadim değerlerinden biri olan Ahilik geleneğini bir kez daha gündeme taşıyor. Ahilik, Arapça “kardeşim” anlamına gelen Ahî kelimesinden veya Türkçe kökenli akı (eli açık, cömert, yiğit) kelimesinden türemiştir. Anadolu’nun ekonomik ve kültürel yaşamında önemli bir yere sahip olan Ahilik, dürüstlük, sevgi, yardımlaşma, hoşgörü, bilgi ve dayanışmayı sanatla birleştiren bir anlayışı ifade eder.

Ahiliğin Temel İlkeleri

Ahiliğin temel ilkeleri arasında halka hizmeti ön planda tutmak, yamak–çırak–kalfa–usta hiyerarşisi ile mesleği ahlaki temellere oturtmak, üretici ve tüketici dengesini sağlamak, çalışkanlığı ve yardımlaşmayı teşvik etmek yer alır. Bir Ahi; alnı açık, eli ve sofrası açık, dili yalandan arınmış, gözü ve eli haramdan uzak, namusa saygılı olmalıdır.

Ahiliğin yaygın olarak benimsenmiş yedi kuralı ise şöyledir:

Cimrilik kapısını kapatmak, lütuf kapısını açmak.

Kahır ve zulüm kapısını kapatmak, hilim ve mülâyemet kapısını açmak.

Hırs kapısını kapatmak, kanaat ve rıza kapısını açmak.

Tokluk ve lezzet kapısını kapatmak, riyazet kapısını açmak.

Halktan yana kapısını kapatmak, Hak'tan yana kapısını açmak.

Herze ve hezeyan kapısını kapatmak, marifet kapısını açmak.

Yalan kapısını kapatmak, doğruluk kapısını açmak.

Tarihsel Süreçte Ahilik

Selçuklular döneminde ekonomik ve ticari faaliyetlerin yanı sıra askerî ve siyasi işlevler de üstlenen Ahilik Teşkilatı, Osmanlı’nın kuruluşunda ve güçlenmesinde etkin rol oynamıştır. Aşıkpaşazade Derviş Ahmet’e göre Osmanlı'nın ilk padişahları ve vezirlerinin çoğu Ahi Teşkilatı’na mensuptu.

Ahilik, Osmanlı döneminde lonca ve gedik teşkilatları ile devam etmiş, Cumhuriyet dönemi ile birlikte esnaf birlikleri ve yasalarla kurumsallaşmıştır. Günümüzde ise esnaf ve sanatkâr odaları, Ahiliğin insana değer veren, dayanışmayı ve adaleti gözeten ilkelerini yaşatmaktadır.

Ahilik teşkilatına katılımda bazı kurallar vardı; iyi tanınmayanlar, kötü söz getirebileceği düşünülenler, zina ettiği ispatlananlar, katiller ve hırsızlar teşkilata alınmazdı. Kadınlar ise Bacıyan-ı Rum adı verilen kadınlar koluna üye olabiliyordu.

Ahilik Geleneğinin Günümüze Etkisi

Ahilik geleneği, günümüzde de meslek edinme, dayanışma ve etik değerlerin korunması açısından önemli bir referans noktasıdır. Ahilik töreleri, Türkçe deyim ve atasözlerinde yaşamaya devam etmektedir. Örneğin, “pabucunu dama atmak” deyimi, çıraklıktan kalfalığa geçiş töreni ile ilgilidir ve eğitim sürecinin tamamlanmasını simgeler.

Ahilikte sanatkârlar gündüzleri işyerlerinde mesleki eğitim alırken, akşamları aynı hiyerarşi içinde ahlaki ve felsefi eğitimlerini sürdürmüşlerdir. Kırşehir’de kabri bulunan Ahi Evran’ın kurduğu bu teşkilat, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Odaları tarafından her yıl düzenlenen etkinliklerle hatırlatılmaktadır.

Uzmanlardan Ahilik Yorumu

Galip Demir, Ahiliği “Türkler’in Rönesansı” olarak tanımlarken, Veysi Erken, Ahilik ve kurum düzeninin günümüz şartlarında bile, “toplumsal sorumluluk, hizmette mükemmellik, dürüstlük ve doğruluk, ortak yaşama” ilkeleriyle örnek bir örgütlenme modeli sunduğunu ifade etmektedir.

Sosyal Medya Üzerinden Mesaj

İyidere Mem tarafından yapılan sosyal medya paylaşımında, Ahilik Kültürü Haftası’nın kutlanması ve değerlerinin yeni nesillere aktarılması vurgulanmış, toplumsal dayanışma ve etik değerlere dikkat çekilmiştir.

Ahilik Kültürü Haftası, geçmişten günümüze uzanan köklü bir geleneğin, dayanışma ve etik değerlerin simgesi olarak genç nesillere aktarılması açısından büyük önem taşımaktadır.